روز پنج‌شنبه ۲۴ حوت (اسفندماه) ۱۴۰۲ خ. چهارمین همایش از سلسله همایش‌های ادبی« شب‌های بلخ» همراه با گرامی‌داشت از سومین سال‌یاد شاعر شهیر کشور زنده یاد«یحیی جواهری» و تجلیل از «روز ملی خبرنگار» با گردهمایی، شاعران، نویسندگان، دانشجویان، و انبوهی از فرهنگیان ولایت بلخ در کتابخانه‌ی عمومی فردوسی شهر مزارشریف برگزار شد.
این همایش که توسط خانه‌ی فرهنگ جمهوری اسلامی ایران، کتابخانه عمومی فردوسی، انجمن ادبی خانه مولانا و انجمن نویسندگان بلخ برگزار شده بود از خبرنگاران و رسانه‌هایی که در طول یک سال گذشته در پوشش رویدادهای فرهنگی که توسط کتابخانه عمومی فردوسی برگزار شده بود با اهدای تقدیرنامه‌ها و تندیس‌ها تمجید و تقدیر صورت گرفت.
این برنامه با اجرای طاها حسینی شاعر و مجری توانمند بلخی و با نوا و نغمات دلنشین کلام وحی توسط قاری خوش‌آوا آقای سید یاسین شریفی آغاز گردید.
در این همایش ادبی آقای سیدسکندر حسینی بامداد (شاعر، نویسنده و رییس کتابخانه‌ی عمومی فردوسی و انجمن ادبی خانه‌ی مولانا)، استاد صالح محمد خلیق (شاعر، نویسنده، پژوهشگر، مترجم و رئیس انجمن نویسندگان بلخ) و استاد تقی واحدی(داستان‌نویس و استاد دانشگاه) پیرامون این همایش و شخصیت و اندیشه‌ی زنده‌یاد استاد «یحیی جواهری» سخنرانی نمودند و شاعران حاضر در نشست، به شعرخوانی پرداختند.
نخستین سخنران این همایش ادبی، سیدسکندر حسینی بامداد بود که ضمن خوش‌آمدگویی به میهمانان به صورت فشرده و فهرست‌وار به نکاتی اشاره نمودند. ریاست کتابخانه عمومی فردوسی درکنار عرض تبریک روز ملی خبرنگار از خبرنگاران و اهالی رسانه، جهت پوشش همایش‌ها و برنامه‌های فرهنگی و ادبی در محوریت کتابخانه‌ی عمومی فردوسی اظهار تشکر و قدردانی نمود.
استاد بامداد، زنده‌یاد« یحیی جواهری»را از قله‌های شامخ و چهره های برجسته‌ی چند دهه‌ی اخیر ادبیات فارسی در حوزه‌ی شعر و ادبیات افغانستان به خصوص حوزه‌ی ادبی بلخ قلمداد کرده و او را شاعر آگاه و هم‌گام نیازهای زمان و مردمش معرفی کرد رئیس انجمن ادبی خانه مولانا نقش زنده یاد یحیی جواهری را در حوزه غزل امروز افغانستان برجسته و برازنده عنوان کرده گفت: این شاعر زنده‌یاد با زبان سهل و ممتنعش به دایره‌ی گسترده‌ی از مخاطبان شعر امروز دست یافته بود به حدی که بسیاری از شعرهایش در میان مردم عامه تبدیل به ضرب‌المثل شده‌است واقشار مختلف جامعه مصراع هایی از این شاعر روانشاد را در حافظه دارند استاد بامداد در فرجام صحبت‌هایش به‌نشانه‌ی احترام شعری از آن فناشده‌ی جاودان را بر خواند.
دومین سخنران این همایش ادبی استاد صالح محمد خلیق بود که فشرده‌ی از مقاله‌ی توصیفی‌اش را با عنوان «گونه‌های مرگ‌اندیشی در سروده‌های یحیی جواهری» با ذکر نمونه‌ها و شاهد مثال‌ها به خوانش گرفت.پژوهشگر بلخ، شعر یحیی جواهری را شعر زندگی خوانده و از آن به‌آیینه‌ی تمام‌نمای زندگی تعبیر کرده و شعر آن زنده‌یاد را زبان روح و روان انسان روزگارش قلمداد نموده و این ویژگی را در برقراری ارتباط مخاطب به‌گونه‌ی خودمانی با شعر وی ارزشمند شمرد.
استاد فرزانهٔ بلخ ، در ادامه افزود که: «منِ» فردی و «منِ» اجتماعی در شعرهای جواهر نایاب بلخ از تنیدگی شدید و عمیق برخوردار بوده و شدت این تنیدگی قدرت تفکیک آن دو را از هم دشوار نموده‌است. در کنار اینکه مضامین شعرهای جواهری را مفاهیم چون: شادی، اندوه، آرامش و بی‌قراری شکل‌داده و همه‌ی پدیده‌ها در آن دمیده و گره‌خورده‌اند با آن‌هم در شعر وی «مرگ‌اندیشی» نیز به‌عنوان یک اتفاق بزرگ و انکارناپذیر زندگی و جزئی از زندگی مطرح است تا جایی که نمی‌شود میان آن دو مرزی ایجاد کرد و این خود از شناسه‌های برجسته‌ی شعرهای وی است. و اما جالب‌تر از همه اشاره‌ی وی به‌مرگ در مقطع سروده‌هایش است و گویا هرغزلش یک دوره‌ی کامل از زندگی بوده که با مرگ به‌فرجام رسیده است.
با آنکه مرگ‌اندیشی در شعر، امر تازه‌ی نیست اما آنچه سبب تازگی مرگ‌اندیشی در شعر این شاعر زنده یاد شده است نگاه ویژه‌ی وی به‌مرگ و مردن است.
استاد خلیق در فرجام به‌گونه‌های مختلفی از مرگ‌اندیشی‌ها در شعر مرحوم یحیی جواهری از جمله: مرگ‌اندیشی عاشقانه، غمگنانه، عارفانه، خیام‌گونه، دادخواهانه، قهرمانانه اشاره کرده و هرکدام را با ذکر نمونه به‌گونه‌ی مفصل تبیین نمود.
سومین سخنران این همایش، استاد «تقی واحدی» بود که وی به جنبه‌های غیرشعری و فعالیت‌های فرهنگی و غیرفرهنگی یحیی جواهری پرداخته و نکته‌های ناگفته‌ی آنسوی زندگی شاعرانه‌ی آن زنده‌یاد را برجسته و روشن نمود.
استاد واحدی تأثیرات چشم‌گیر دو دهه‌ی یحیی جواهری در زمینه‌ی سرایش شعر بر نسل جوان را خاطرنشان ساخته و کم‌صحبتی پیرامون بقیه‌ی ابعاد زندگی آن جوهر ماندگار بلخ و ناشناخته‌ماندن آنسوی شخصیت شاعرانه‌ی وی را اسف‌بار دانست.
داستان‌نویس قهار بلخ، از قدرت مدیریت استاد جواهری یاد کرده و او را یک مدیر مدبر و پیشگام که زبانزد همکاران و نزدیکانش بوده‌است معرفی کرده و گفت: یحیی جواهری مبنای مدیریتش بر ارزشگرایی اجتماعی با روی‌کرد همدیگرپذیری بوده که در همه‌ی امور با مشاوره و احترام به همکاران و زیر دستان خودش گام‌به‌سوی اهداف مشترک برداشته و این ویژگی سبب محبوبیت وی شده‌است.
استاد واحدی گفته‌هایش را به‌شنیده‌هایش از همکاران و دوستان آن زنده‌یاد استناد کرده و گفت: این گفته‌ها را از یادداشت‌هایی‌است که در جستجوی شناخت شخصیت آن بزرگ‌مرد، یافته‌ام.
نویسنده‌ی نام‌آشنای بلخ، قدرت تحلیل موضوعات اجتماعی-سیاسی را از دیگر ویژگی‌های یحیی جواهری شمرده و از مقاله‌های وی که در طی مدت‌ها همکاری با رسانه‌های گوناگون نوشته‌شده‌است یاد کرد. همچنین افزود که از فراز مقاله‌های سیاسی و اجتماعی وی می‌توان دریافت: استاد جواهری قدرت فوق‌العاده و استثنایی در زمینهٔ تحلیل مسائل مورد نظر، داشته و زبان نوشتار وی نیز ساده، زیبا و در عین حال عمیق و ژرف اند.
استاد واحدی در فرجام سخنانش به‌ناپدید شدن و غیرقابل دسترس بودن صدها مقالهٔ نگاشته شدهٔ یحیای جواهری که طی چندین سال همکاری با رسانه‌ها داشته، اشاره کرده و تمرکز فرهنگیان را بر ارزشگرایی بر مفاخر فرهنگی تاکید و توجه آنان را به مسائل پنهان ماندهٔ شخصیت‌های چون زنده‌یاد جواهری عطف نمود.
شاعران بلخی آقایان عاطف کابلیان، حسن خرمی، سید امین اسفندیار، سید جمیل سجاد، به‌یاد آن مرد جاوید، شعرخوانی کردند.
عزیز الرحمان ابرام، سخی سروری، و سید سجاد موسوی به نمایندگی از اهالی رسانه و خبرنگاران به سخنرانی پرداخته ضمن اشاره به اهمیت خبرنگاری و کار رسانه‌ای در افغانستان و تحلیل اوضاع اطلاع رسانی از کتابخانه‌ی عمومی فردوسی،انجمن ادبی خانه مولانا،انجمن‌نویسندگان بلخ هیئت برگزاری همایش ادبی«شب‌های بلخ» جهت ارج‌گزاری به اهالی رسانه اظهار امتنان و سپاس‌گزاری نمودند.
در فرجام این همایش ادبی، آیین تقدیر از خبرگزاران به‌عمل آمده و خبرنگرانی که در پوشش همایش‌های ادبی کتابخانه عمومی فردوسی پیشتاز بودند هرکدام با سپاس‌نامه‌ها و تندیس‌های شان نایل آمدند.
این همایش با گرفتن عکس‌های دسته‌جمعی به پایان رسید.
گزارش: سید حمزه عابر
