عزاداری در نقاط مختلف جهان، به میزان حضور شیعیان با هر گرایش و فرقه ای پررنگ‌تر برگزار می‌شود.
- عزاداری امام حسین(ع) در ایران
ایرانیان از دیرباز دوست دار خاندان عترت و مفتخر به ولایت آنان بوده‌اند. آن‌ها به اهل بیت(ع) حساسیت ویژه‌ای داشته و همواره یار و حامی‌آنان به شمار رفته‌اند.
قبیله بنی حمراء از قبایل ایرانی تبار شیعی‌مذهب کوفه، نخستین کسانی بودند که پس از واقعه کربلا، آشکارا مجالس عزاداری عاشورا به پا کردند و برای خون خواهی سید الشهداء به مختار پیوستند. آن‌ها که بالغ بر بیست هزار جنگجو بودند، بیشتر سپاه مختار را تشکیل می‌دادند. و مسجدی نیز در کوفه به نام آن‌ها موجود بوده است. اصولاً ایرانیان که در آن زمان بیشتر تحت عنوان موالی خوانده می‌شدند، به اهل بیت پیامبر، ارادت خاصی داشتند.
ایرانیان به‌ویژه پس از شهادت امام رضا(ع) به عزاداری امام حسین(ع) حال و رنگ دیگری بخشیدند و به طور مداوم به آن می‌پرداختند. البته این مسأله در طول زمان دچار فراز و فرودهایی می‌گردید. برای مثال، با روی کار آمدن آل بویه در ایران و عراق و ترویج تشیع در مناطق مختلف، شیعیان و دوست داران امام حسین(ع)، مجال بیشتری برای عزاداری پیدا کردند. آل بویه که خود ایرانی و شیعه بودند، بنیاد عزاداری علنی و پرشکوه را در بغداد گذاشتند.
پس از آنان نیز این حرکت با شدت و ضعف ادامه یافت. تا زمان تیموریان که رونقی وسیع و جدّی گرفت، به طوری که اهل تسنن نیز با شیعیان همنوا می‌شوند. پس از تیموریان، با روی‌کار آمدن صفویه و حمایت رسمی آنان از تشیع، برپایی عزاداری گسترده و دامنه بیشتری یافت و در اقصی نقاط ایران متداول شد. این مراسم همچنان تا زمان قاجاریه ادامه یافت. در دوره رضاشاه پهلوی، با آن که خود او با تظاهر شدید به حمایت از تشیع و علما و مظاهر تشیع و به راه انداختن دسته و همراهی با عزاداران توانسته بود حکومت را به دست گیرد، ولی در نیمه دوم حکومتش به شدت با عزاداری مبارزه کرد و آن را ممنوع ساخت. در زمان پهلوی دوم، ممنوعیت عزاداری برداشته شد و مردم توانستند آزادانه به عزاداری بپردازند.
پس از سقوط سلطنت 57 سال پهلوی و با آغاز انقلاب اسلامی‌ایران، سوگواری سید الشهدا منزلت والایی یافت و یکی از اساسی‌ترین پایه‌های مذهبی حکومت را نیز تشکیل داد. گفتنی است که ایرانیان، عزاداری را در مساجد، تکیه‌ها، حسینیه‌ها، منازل و به صورت دسته عزا در معابر عمومی‌و نیز در بیوت مراجع تقلید برپا می‌کردند. این مراسم، در شهرهای مذهبی چون قم، مشهد، کاشان، اصفهان، اردبیل، و… بسیار پرشکوه انجام می‌گیرد. نخل بداری، هیأت‌های سقایی، تعزیه‌خوانی، زنجیرزنی و قمه‌زنی از رسم‌های متداول آیین عزاداری به شمار می‌آید.
- عراق: در عراق در حکومت عباسیان در زمان سفاح و زمان مامون و نیز به‌ویژه در عهد آل بویه، عزاداری رونقی خاص یافت. پس از آن نیز به نسبت نوع برخورد حاکمان، هر ساله مراسم عاشورا و محرم برگزار می‌گردید، به‌ویژه در کربلا که ورود هیأت‌های عزادار با شمایل خاص، شور و وجد دیگری بدان می‌دهد و برخی از علما نیز با آنان همراهی می‌کنند؛ همانند علامه سید محمد مهدی بحر العلوم که با عزاداران در مراسم همراه می‌شده است.
- سوریه: با توجه به این که دمشق مرکز خلافت امویان بوده و به طور کلی مردم آن‌جا نیز به اموی بودن شهرت داشته‌اند، در ابتدا مراسم عزاداری چندان رونقی نداشت ولی بعدها، با توجه به نزدیکی آنان به کشور لبنان که شیعه درآن‌جا گرایش قوی بود و نیز وجود مرقد حضرت زینب(س) و حضرت رقیه(س)، عزاداری امام حسین(ع) شور خاصی یافت و امروز نیز چنین است؛ البته در عهد حمدانیان وضعیت به مراتب بهتر گزارش شده است.
- لبنان: سابقه شیعه‌گری، در لبنان، تا زمان ابوذر امتداد دارد. امروزه لبنان شیعیان معتقدی دارد، ولی در زمان امویان، به سختی تحت فشار بودند. اندک اندک با باز شدن فضا اجتماعی سیاسی، عزاداری نیز رونق یافته و امروزه عزاداری‌های بسیار خوبی در آن‌جا، به‌ویژه در مناطق جبل عامل که سابقه طولانی در این باره دارند، انجام می‌شود.
- افغانستان: مراسم عزاداری در افغانستان همه ساله در نقاط مختلف این کشور به‌ویژه در مناطق مرکزی که شیعیان در آن‌جا ساکنند (منطقه هزارستان) و نیز مناطق مرکزی که شیعیان در آن‌جا ساکنند (منطقه هزارستان) و نیز شهرمزار شریف (درشمال کشور) به خوبی برگزار می‌شود.
- بحرین: در بحرین، از قدیم روز عاشورا تعطیل و حسینیه‌های آن که ماتم نامیده می‌شود، در ایام محرم به شدت فعالند.
- هندوستان: تاریخ عزاداری در هند، به پیش از استیلای سلطان محمود غزنوی می‌رسد. شیعیان و سنّی‌های معتقد به امام حسین(ع) و حتی دیگر فرقه‌ها، در روزهای محرم در مکان‌هایی به نام امام‌باره که ضریح ائمه است، جمع می‌شوند و به عزاداری می‌پردازند. تعزیه و شور خاص هندیان به حدّی است که گاه عزاداری ایشان، تا اربعین سیدالشهدا ادامه می‌یابد.
- پاکستان: در پاکستان، روز عاشورا یکی از تعطیلات رسمی‌است. در استقلال پاکستان، توجه به عاشورا نقش ویژه‌ای داشت و اقبال لاهوری نیز اشعاری در باره امام حسین و کربلا سروده و استقلال پاکستان را مرهون آن دانسته است. شبیه کوچکی از مقبره امام حسین(ع) که بدان تعزیه یا ضریح می‌گویند، افزون بر زنجیرزنی، سینه‌زنی و نیز قمه‌زنی در پاکستان مرسوم است.
- بنگلادش: در بنگلادش نیز امام‌باره‌ها، مرکز عزاداری بوده و احساسات مردم در خصوص عاشورا، در ادبیات آن‌ها نیز منعکس شده است.
- اندونزی: در اندونزی که اسلام توسط شیعیان و جمعی از سادات بدان راه یافته، ماه محرم را «سورا» می‌خوانند و آن را با شکوه برگزار می‌کنند.
- فیلیپین: در فیلیپین نیز عاشورا به شکل پرشکوهی برگزار میگردد. در سال 1310 ه.ق، عده‌ای از نوادگان امام صادق(ع) برای تبلیغ از عراق وارد سوماترا شدند . نیز در اوایل قرن پانزدهم، یکی از سادات، به مالاکا رفت و پس از ازدواج با دختر حاکم آن دیار، به خلافت رسید و بازماندگانش تا چهار قرن در آن‌جا حکومت کردند.
- تایلند: در تایلند نیز که اسلام و تشیع به وسیله یک تاجر قمی به نام شیخ احمد به آن‌جا وارد شد، مراسم عاشورا هرساله برگزار میگردد. همچنین عاشورا در جمهوری آذربایجان که هفتاد درصد آن شیعه‌اند، آفریقای شرقی، بروندی، الجزایر، کانادا، آمریکا و آلبانی برگزار می‌شود. در آلبانی «نعیم بیک» دیوان شعری در مورد شهادت امام حسین(ع) سروده و «دالیب فراشری» 65 هزار بیت در این باره گفته است. شیعیان در مدت ده روز محرم، آب نمی‌نوشند تا خود را شبیه قهرمانان کربلا گردانند، آن گاه به تکایا می‌روند تا به ذکر مصیبت بپردازند و در راه یاامام یاامام می‌گویند. در شهرهای ترکستان، قفقاز، تبت و چین نیز همانند این موارد وجود دارد.
پایان
پدیدآورنده : علی آقاجانی
منبع مقاله: https://ensani.ir/fa/article
