10 حمل 1403

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Print

عید مردگان

در فرهنگ رفتاری (آداب ملی هزاره‌ها) شب بیست‌ونهم اسپندارمذ (اسفند) شب “عید مرده‌ها” نامیده می‌شود. در این شب، برای خوشنودی مرده‌ها، حلوای سرخ می‌پزند و پلته (فتیله- شمع) روشن می‌کنند. این رسم کهن، در ریگ‌ودا نیز آمده. چند حانواده‌ی همسایه یک‌جا نذر حلوی سرخ را می‌پزند و هنگام تقسیم آن، موسفید محل، دعا می‌خواند و حلوا را پخش می‌‌کند.
این رسم ریشه در فرهنگ و باورهای دینی هزاران سال پیش هزاره‌ها دارد. هزاره‌ها بسیاری از آداب و رسوم ملی خود را به‌روزرسانی کرده‌اند، مانند چارشنبه سوری، که رسم کهن و ملی‌شان است، به چارشنبه آخر صفر منتقل کرده‌اند. عید مرده‌‌ها را به عید روزه و عید کته (قربان) نیز منتقل کرده‌اند، شب بیست و نهم ماه روزه و نهم ذی‌الحجه را به عنوان عید مرده‌ها گرامی می‌دارند، حلوا می‌پزند، پلته روشن می‌کنند و دعا می‌خوانند. در عید مرده‌ها، خانم‌ها “خوشبوی” (قنقوشو) می‌اندازند، یعنی دست در روغن مسکه می‌زنند و بر روی آتش می‌پاشند تا بوی خوش از آن بلند شود و می‌گویند: روح خوجه گورو شاد، روح رزوان شاد، روح جودابا (روح آبا و اجداد) شاد و… این رسم بدون شک، ادامه‌ی آداب و رسوم ایران باستان است.
مقدسی شامی یا شاری، نوشته که مردمان ایران باستان باور داشتند که مرده‌ها شب عید به خانه‌ی زنده‌ها می‌آیند و از بوی خوش و نور شمع بهره‌مند می‌شوند.
در باور انسان‌های ایران باستان (میانه‌ی بدخشان تا هرات) یمه (جمشید) نخستین شاه و فرمان‌روای دوران طلایی بی مرگی است که با ارتکاب گناهی نامعلوم مقام خود را از دست می‌دهد و نخستین کسی از آدمیان است که دست‌خوش مرگ شد و از این رو، شاه مردگان گشت. در ریگ‌ویدا و اوستا، جمشید به عنوان پادشاه ارواح مردگان یاد شده است.

شوکت محمدی شاری

لینک کوتاه:​ https://farhangpress.af/?p=5452

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آخرین مقالات